کیوس گوران
| کیوس گوران | |
|---|---|
 تصویر کیوس گوران |
|
| اسم اصلی | کیوس گوران اوریمی |
| فعالیت | شاعر، خووننده، نویسنده و روزنومه‌نویس |
| ملیت |  ایرانی |
| بزائن | ۷ خرداد ۱۳۱۷ هجری شمسی اوریم، سوادکوه، مازرون |
| پییر و مار | میرزداش |
| جائ زندگی | ساری |
| زمان حکومت ِ | پهلوی دوم و جوموری ایسلامی |
| اسم(ئون) دیگر |
کیوز |
| لقب | مل‌داش، هم‌ولایتی |
| کار | خووننده، نویسنده و روزنومه‌نویس |
| سال‌ئون نویسندگی | ۱۳۴۰ جه تا اسا |
| سبک نوشتاری | قصیده، غزل، دوبیتی، مثنوی، نیمایی و امیری بهمازرونی |
| تخلص | کیوس |
| مدرک تحصیلی | لیسانس هیدرولوژی منابع ئو |
| علت شهرت | شعر تبری باتِن |
کیوس گوران اوریمی که کیوس یا کیوز نوم جه هم معروف بیّه (بزائه ۷ خرداد ۱۳۱۷ هجری خورشیدی برابر ۲۸ می ۱۹۳۸ میلادی جه – سوادکوه اوریم، مازرون دله) اتا مازرونیشاعر، خوننده، نویسنده و روزنومه‌نویس هسته. وه مازرونی اجتماعی و انتقادی شهر پایه‌گذار امه عصر دله هسه.[۱] کیوس اتا خانواده‌ی دله دنیا بمو که ونه پییر نوممیرزداشبی‌یه و پهلوی حکومت مخالفون جه بییه که اون گادر مازرون دله دَیینه و کیوس گوران وچه‌گی دورون، ونه پییر به عنوان سیاسی زندونی بییه.[۲]
وه راهنمایی و دبیرستون ابتدایی تحصیلات بگذرنین په، مازرون دله، بورده تهرون و بیتن پزشکی مدرک وسّه تبریز دله امتحان هدائه که مردود اعلام بیّه. سپس دمباله هدائن تحصیل جلو ره ونه سه بیتنه و بائوتنه که ۱۰سال ننشنه که ایران دله درس بخونده. همین سه هلند راه ره پیش هایته ولی اتی توم بئی په اعلام بیّه که علوم وزارت هلندی دانشگاه مدرک ره هم قبول نکانده. کیوس گوران هم ایران ره وردگردسته.[۲]
مطبوعاتی کار ره با بورس اقتصادی روزنومه جه، تهران دله شروع هاکرده و سپس تهرون جورنال روزنومه ره، که اطلاعات موسسه انگلیسی روزنومه بییه[۳]، بورده. اتی توم بئی پهمحرمعلی خان (پهلوی دوم گدر اخبار سانسوزر مامور)ونه بنویشته‌ئون انتشار جلو ره بَئیته، وه ات گادر مجبور بَئی‌یه ترک تحصیل هاکنه و ونه کار باعث بیّه که کشور جنوب ره بوره.[۴]
وه اسا مازرونی و فارسی زوونون ره شعر گانه[۴] و تا اسا چارتا آلبوم «مازرون»، «مازرون۲»،«چل سال عاشقی» و «پس ته کویی؟» اسمون جه بازار دله دَرهاکرده.[۵]
کیوس گوران شعر بسروسن همراه، مطبوعاتی همکاری ره جدی‌تر تبرستون محلی نشریات جه ادامه دنه و اتی هفته‌نومه‌ئون سرمقاله ره نویسنه.[۴] وه گوش-مغزی بیماری بَئیته و همین سه غول بیّه و اسا به کومک لبخوونی بقیه جه ارتباط دانّه.[۴] [۲]
دله[فرو بور] |
[دچی‌ین]زندگی
[دچی‌ین]وچه‌گی و تحصیلات
کیوس گوران اوریمی تاریخ ۷ خرداد ۱۳۱۷ هجری خورشیدی دله برابر با ۲۸ می ۱۹۳۸ میلادیدله اوریم، سوادکوه، مازرون دله دنیا بموئه. ونه نوم، کیوس، اتا تبری اسم هسته که از قباد ِریکا، ساسانی‌شاه، اسم جه بَئیته بیّه[۴] که تبرستون باوندیون سلسله سرسلسله جه هسته.[۶] گوران (ونه فامیلی) هم گبران کلمه جه بَیته بیّه که زمون مرور اثر دله گوران ره تغییر پیدا هاکرده. گبران معنیزرتشتیون هسته. گوران مردم زرتشتیونی هستنه که ایران مردم دین تغییر هاکرد په به اسلام، هنتا تغییر دین ندانه.
وه شه نسب و خانوادگی‌نوم خوری گاته که:
| « | شه فامیلی جه همنده شر دومبه که وشون اتا گت طایفه هستنه و کردستون و لرستون و اصفهان دله دکلستونه و گویا بهرام گور ِزک و زا هستنه که به تبعید اینجه و اونجه بوردنه. ایضاً فرقه‌ای کردستون دله هم دره.مه مار پری‌دخت اَرفه‌کوه بییه و ونه نسب دورون امیر، امیرمؤید سوادکوهی ره، رسی‌یه و اتی وه همباوندیون ِساسانی‌تبار جه بییه.اما ونه عمر سه دهه ره نرسی‌یه که پنجمین وچه بزائن گدر، بمرده… و مه ره که ونه گت وچه بیمه ره ده سالگی گادِر داغ‌دار هاکرده. مه مار بمردن، هوهو زن کوی و کوچه هاکرده مه ره و ونه درد ِآخر وسّه هسته که هنتا مه رُباب دل دائم‌النغموئه.[۷] | » |
کیوس گوران اوائل وچه‌گی سالون، ونه پییر که «میرزداش» نوم داشته و پهلوی دوم حکومتی مخالفون جه بییه، به عنوان سیاسی زندونی محبوس بیّه.[۲]
وه شه پییر خوری اینتی گانه که:
| « | هر گادِر امونه که امه پییر، میرزداش، ره بورن، اما برمه کاردمی و شونگ و شیدا کاردمی. به قول مه پییر همون‌گادِر امه سیاسی مبارزات شروع بیّه. هیچ‌‌زمون نتونسمی سیستم جا کنار بِئیم. مه ره وردنه ژاندامری پاسگاه و مه چش پلی، مه پییر ره شلاق زونه.[۲] | » |
وه وچگی دله حاجی‌کلا دله دَیی‌یه. این روستا که تالار روخنه غربی حاشیه دله قرار داشته، مدرسه‌دار بییه و بنابراین وه ابتدایی تحصیلات ره کفشگرکلای روستای دله شروع هاکرده. سال پنجم ابتدایی، درس ادامه هدائن وسّه شاهی ره (قائم شهر) بورده و بتونسته شه دیپلم ره طبیعی رشته دله بَیره. وه خاسته پزشکی رشته دله درس بخونده پس بورده تهران و مقدمات ره امتحان شرکت هاکردن وسّه فراهم هاکرده. با چن نفر رفیقون جا عازم تبریز بیّه تا این شهر پزشکی آزمون دله شرکت هاکنه. وه این آزمون دله موفق نیّه و کیوس ره درحالی که قبولی نمره داشته، مردود هاکردنه.[۲] کیوس هم پیگیری هاکرده و بخاسته که وه ره قبول بَیی‌ئون فهرست دله بنویسن. ولی وه ره بائوتنه که «بلشویکون وچون نَونه پزشکی بخوندن». سپس سال۱۳۳۹ علوم دانشکده رئیس جا گپ زوئه که وقتی وه ره صدا کارده دانشکده رئیس فرار هاکرده و بعدتر وه ره بائوتنه که ده سال حق درس بخوندستن ندانّه چون خاسته وه ره ترور هاکنه.[۲]
[دچی‌ین]اسلامی انقلاب نئی په، تهران دله
وه که نتونسته پزشکی رشته ره دمبال هاده، تهران ره وردگرسته و مطبوعاتی کار ره بورس اقتصادی روزنومه جه سال۱۳۴۰ تهروندله شروع هاکرده.[۸]
اتا دفعه کیوس گوران اتا مصاحبه انجام وسّه بورس رزونومه جه کار بانک ره بورده اونجه، بانک عمومی روابط مسئولیت قاسم لاربنجا بییه. لاربن وه ره بائوته که بورس روزنومه ره ول هاکنه و بوره اطلاعات دله.[۲] وه پس از اون تهرون جورنال روزنومه (اسایی اطلاعات)ره بورده و اتی توم بخاسته که بتونه اطلاعات هفته‌نومهٔ دله هم بنویسه ولی محرمعلی خان که اون زمون اخبار سانسور مسئول بییه نی‌یشته که وه شه کار ره هاکنه.[۴] وه اواسط دهه ۱۳۴۰ه.ش. به عنوان کارشناس ئوی منابع هیدرولوژی لرستون ره بورده.[۸] سال ۱۳۴۱هجری خورشیدی اهواز دله و دکتر پیراسته سفارش جا، خوزستون استان او و خاک اداره ره، که ونه‌کار مطالعه روخنه‌ئون رژیم رو بییه، دله مشغول کار ره بیّه.[۲]
وه همین ایام اتا هلند داشنگاهون جا ره بورده تا مدرکی اونجه بَیره و بییه[۲] ولی مبارزاتی سابقه سر که ونه پییر داشته، خارجی امور وزارت وه ره اعلام هاکرده که ونه مدرک، علوم وزارت دله قبول نوانه. این زمون دانشکده وه ره بائوته که فقط درصورت قبول‌هاکردن تابعیت اتا بولیوی یا مصر ملل جا و اَی دمبال هاکردن زندگی هلند دله بتونده شه تحصیلات ره ادامه هاده. همینسه وه شه درس ره نصفه‌نیمه بی‌یشته و ایران ره وردگرسته.[۷] [۲]
[دچی‌ین]اسلامی انقلاب بئی‌په و هنری فعالیت
اتا تصویر کیوس گوران جه
وه زیاد مسکلات سر که نویسندگی و کار مطبوعات دله داشته، تصمیم بیته شه شعرون ره صوتی کاست دسوری و شه صدای جا منتشر هاکنه. وه آخرسر سال ۱۳۷۸ه.خ. بتونسته کاستی اسممازرون جا ره توسط مازرون فرهنگخنه‌ی انتشارات پخش هاکنه. [۱] [۹] پس از ۴سال هم اقدام به پخش کاست مشابهی به اسم مازرون۲ هاکرده.[۱۰] که زیاد ونه جا استقبال نیه.[۱]
اسفند سال۱۳۵۶ گوش مریضی بیته. وه ابتدا ساری دکترون ره مراجعه هاکرده. گوش-مغزی نادر بیماری تشخیص (به انگلیسی: Meniere) هدائه بیّه و وه بورده تهران، اما اونجه هم بائوتنه که اینتا بیماری معالجه‌ای ندانّه. ماه بعد عازم بریتانیا بیّه. اونجه هم ایرانی دکترون تشخصی ره تائید هاکردنه. اتا بریتانیایی دکترون جا وه ره باته که اینتا بیماری ره بنشنه تحت کنترول بَئیتن و لازم هسته که حداقل سه ماه لندن دله دَواشه. ولی وه قبول نکارده و ایران ره وردگرسته. اما تشدید وضع دَوَرانی وحشتناک سرگجه‌ئون ره منتهی بیّه، نهایتاً کیوس گوران تهران دله گوش جراحی ره رضایت هدائه و شه راست‌وری گوش ره اینتی بیّه که کاملأ غول هاکرده تا نتیجه دله سرگجه‌ئون وه ره ول هاکنن. اتا سال نیّه که چپی گوش هم همین مریضی ره دچار بیّه و ونه سفر اروپا و حتا امریکاره اتا کامل نتیجه نداشته. وه در حال خار بیّن بییه که عصبی فشار سر، شه شنوایی ره کاملا از دست هدائه.[۷]
این زمون به صورت نامرتب اتی مازرون محلی نشریات دله مازرون پیام، شمال نهضت و کایر ومستضعفون پیام و تاریخ زنگ دسوری دله مقالاتی نویشته و اتی گدر اشعاری ره این نشریات دله پخش کارده.[۲] [۸] آخرسری اسفند سال ۱۳۸۸ اتا دیگه کاست چل سال عاشقی نوم جا ره توسط مهرآوای انتشارات پخش هاکرده. این بار سی‌دی دیسکون حاوی کیوس صدا شعرون کتابچه و فارسی ترجمه جا همراه بینه.[۱] سال ۱۳۹۱ هم اتا آلبوم ره پس ته کویی؟ عنوان جه بازار دله دَرهاکرده.[۱۱]
[دچی‌ین]کیوس گوران خانواده
کیوس گوران سال۱۳۳۹ اتا شه رفیقون جا ایران و آمریکای انجمن دله دله انگلیسی زوون مرور و مطالعه ره تن‌هدا و هفته‌ای ره به عنوان مهمون وشون سره دله بموندسته، اون هفته دله اتا سیو چادری زنا بموئه اون سره دله که شه مردی داغ بدی بییه و کیوس جه بخاسته بوره وشون سره دله و ونه وچون ره انگلیسی درس هاده. وه همینتی که اونان ره انگلیسی درس دائه، اون خانواده‌ی اتا وچون جا عاشق اتا ونه کیجائون جا، بیّه که لیلا اسم داشته و ونجه بخاسته که همدیگه جه ازدواج هاکنن. به رغم دِسو خانواده‌ی مخالفتون، این دِتا تاریخ ۱۶اسفند ۱۳۴۲ دله ازدواج هاکردنه.[۷] اسا این زادواج حاصل دِتا کیجا بیّه که اتای وشون اروپای دله دره. [۲]
[دچی‌ین]آثار
کیوس گوران دِتا مازرونی و فارسی زوونون ره شعر گانه[۴]؛ ولی دوس ندانّه که ونه فارسی شعرون انتشار پیدا هاکنن.[۸] ونه مازرونی شعرون تااسا سه‌تا آلبوم دله منتشر بَینه. کیوس شعرون ویشتر غزل، قصیده، مثنوی، نیمایی و دِبیتی قالبون درون هستنه. وه شه معروف بیّن دلیل ره شه آثار ره تنوع دونده که شعری سبک دله هدائه. ونه اشعار خله دیگه شعرون تبری جا بانشاط‌تر هستنه چون وه تلاش هاکرده تا جای «شِکوه» و «ناله» موزون و ترانه‌وار شعرون جه کار بزنه.[۴]
[دچی‌ین]انگیزه
مغولون حمله نئی په، تبری زوون ِادبیات خله پربارتر بییه و همینسه شعری قالبون زیادی جه استفاده بییه و حتا گاه اتی شعرا اتا جدید سبک شه شعر وسّه درس کاردنه. ولی با مغولون حمله جا تبرستون ره و اسپهبدیه چله باوندیون نابودی، شعرا شعر باتِن انگیزه ره از دس هدانه و اغلب کتبی که کتابخنه‌ئون دله وجود داشته ره مغولون تش بزونه و این ادبی پیشینه از بین بورده. ونه بئی په تبرستون داخلی جنگون شروع بین جا، مجالی شعر باتِن وسّه دنیبی‌یه، البته این دوره هم زیبا اشعاری قطب رویانی جه ویمبی، که اون دوره‌ی شعرای نفرت ره جنگ جا ره نشون دنه. هم زمون صفویون دوره‌ی جا دِبیتی بین تبری‌سرا شاعرون رواج بیته و شاعرونی امیر پازواری و طالب آملی دسوری شروع شعر باتن ره این قالب ره هاکردنه. ونه بئی په هم تقلید جا امیر پازواری اشعار جا، عده‌ای کهامیری‌خون ره معروف هسنه، شروع اشعار باتن ره امیر قالب دله هاکردنه.
کیوس گوران امه دوره دله دِباره مازرونی شعرون ره اتا نوع طراوت و تنوع جا مواجه هاکرده. ونه اشعار دله خله سبکون هارشی‌یه وانّه. کیوس گوران شه انگیزه خور گاته:
| « | من بمومه مازرونی شعر ره اون شکل دِ بیتی جه دربی‌یاردمه. اعتقاد داشتمه تبری شعر هم بتونده غزل یا قصیده بائه، مثنوی بائه، و دِ بیتی هم بائه و اینکه شعر بگذشت مازرونی شعر، همون شه معروف دِبیتی‌ئون، فقط شِکوه بییه و غالباً عاشقانه شکوه یا عاشق و معشوق ظلم مطرح بییه و یا ارباب و رعیت ظلم. همیشه این دِتا بینه. بعد من بمومه و باتمه مثلاً آقا بییم باریم ئو چه گل بیّه، ولگ چه زرد بیّه، چی بکانیم اون زمستون وسّه که گاز قطع وانه، چه بکانیم خان جا که هیچ‌گادر اون عاج خانی جه جـِر نوانه. این دُم‌کلفتون که گانّه، شه دم ره کاجه کلفت هاکردنه! و من وشون همه ره غزل و قصیده ره بَوردمه که البته خمی هم ابرو ره بموئه و خله اوقات تل بیّه که چچی سه اینتی تل و گزنده و اتی تعبیر گانّه، «عجب تل طنزی» که اما گامبی، «عجب شیرین حقیقتی».[۴] | » |
[دچی‌ین]کاستون
کیوس گوران تا اسا شه شعرون ره مازرونی زوون ره ۳مجموعه دله منتشر هاکرده. این ۳مجموعه به ترتیب نومون «مازرون۱»،«مازرون۲» و «چل سال عاشقی» جا پخش بینه. ونه اولین اثر مازرون نوم داشته و موجب بیّه تا کیوس وشون پشتوونه جا، شه دومین کاست ره مازرون۲ نوم جا منتشر هاکنه؛ ولی این مجموعه استقبال جا روبرو نیّه و انتخابی موسیقی و شعر باهم سازگار نَینه و تنظیون شعرون ره نخاردنه.[۱] سومین آلبوم اشعار کیوس پس از وقفه‌ای چن ساله بازار دله بمو و اینتا هم با استقبال مواجه بیّه.
چل سال عاشقی بر خلاف دِتا آلبوم اولش، که توسط فرنگخنه مازرون پخش بَینه، مهرآوایِ انتشارات جه منتشر بیّه. مهرآوا مجموعهٔ آثار ِهمراهی، اتا کتابچه هم پخش هاکرده که شامل ترانه‌ئون و ترجمه‌ها ِمتن فارسی جه بینه.[۱] کیوس آخرین آلبوم هم «پس ته کویی؟» هسته که آخرون ِشهریور سال ۱۳۹۱ پخش بگردسته. پیش از اونکه اینتا آلبوم ره پخش هاکنن اتا کنسرت دله این محصول ره معرفی هاکردنه و ونه درآمد ره هدانه «ماهک» ره؛ که اتا خیریه بنیاد، مریض بَیی وچونِ وسّه هسته.[۱۱]
| آلبوم | شعر | ویژگی‌ئون | ترانهٔ دله دکته | زمون | توضیحات |
|---|---|---|---|---|---|
| مازرون۱ | مازرون | وصف | ترانه‌ئون گروه شواش | جمعأ ۶۰ دقیقه | وصف طبیعت و زیبایی‌ئون تبرستون |
| آقا مدیر | داستان تمثیلی | داستان مدیری که ابتدا روستا دله درس دائه ولی با تغییرنظام آموزشی وه شهر بورده و مدتی بعد بازنشسته بیّه و کنج اتاق دکته و مریض بیه. | |||
| دادخواهی | وصف و نقد | وصف حال کنونی جامعه و انتقاد از بعضی سنگ‌اندازی‌ئون | |||
| دشمن دانا… | طنز سیاسی | هجو ابیات و نقد به شکل طنز | |||
| توانا بود… | طنز و نقد | ||||
| تعزیه | داستان تمثیلی | داستانی اتا مردی جه که درحال تعزیه نقش امام‌حسین ره داشته و درعین حال شمر ره واقعأ بکُاشته چون اینتی گاته که اون مردی واقعأ شمری هسته که امروزه هم وجود دانّه. | |||
| مازرون۲ | مرد نکونام | تمثیلی | جمعأ ۶۰ دقیقه | ||
| مه تجن | وصف | یاداوری اوضاع مردمان دورانای گذشته | |||
| پییز | وصف/تمثیلی | ||||
| ته صدا | تمثیلی | ||||
| داغ ویشه | داستان تمثیلی | ||||
| نواجش | غمناک | اتا مازرونی نواجش هسته | |||
| بهار | وصف | وصف هاکردن حال و هوای بهار | |||
| ترک مشق و دفتر | داستان | داستانی زندگی کیوس گوران جه | |||
| در سوگ آق مدیر | داستان تمثیلی | ادامهٔ داستان زندگی آق مدیر آلبوم مازرون۱جا | |||
| شعر عاشقانه | رمانتیک | وصف عشق دید شاعر جه | |||
| چل سال عاشقی | چل سال عاشقی | وصف | ورف سما ونجما | ۱۳:۰۰ | وصف چل سال زندگی ِکیوس گوران |
| مشتی برارجان | داستان تمثیلی | صبح بهار | ۲۰:۵۶ | کیوس گوران این شعر ره شه اتا رفق سه باته که پس از بازنشستگی به اروپا بورده تا شه وچه پلی بمونده. | |
| برمه بکن | انتقادی | همدم جان | ۷:۲۰ | انتقاد گوران از وضع کنونی و همدردی وه با مردم | |
| من و مه دل | نقد سیاسی | لالایی | ۷:۱۵ | انتقاداتی از سیاست‌ئون غلط | |
| مازرون | وصف | وطن | ۸:۳۰ | وصف طبیعت و زیبایی‌ئون تبرستون | |
| پس ته کویی؟ | توتندی | ابوالحسن خشرو و پرویز دشتی شعرون | جمعأ ۶۰ دقیقه | ||
| جینگا | |||||
| مازرون | وصف | ||||
| درک نمو | |||||
| پس ته کویی | |||||
| یاد جوونی | |||||
| مه ره خجالت اِنه |
[دچی‌ین]اشعار خصوصیات
پس ته کویی ِآلبوم ِجلد
گوران اشعار قالب برخلاف دیگه مازرنی شاعرون، خله متنوع و ادبی آرایه‌ئون جا پر هسته. وه غزل، قصیده، مثنوی، نیمایی و دِ بیتی قالبون ره استفاده کانده. ونه اشعار دله که اکثرا طنز و تمثیلی واری هستنه، بنشنه راحت خله مضامین ره پیداهاکردن، وه خله انتقادات ره هم همین شکل گانه.[۴]
ونه اشعار دله کمتر فارسی دخیل واژه‌ئون جا استفاده وانه و اغلب تبری زوون دستور هم پایدار هسه. استعاره بَیتن گذشتگون زندگی ابزار و وسایل جا یا مازندرون طبیعت ، به جامعه اسایی اوضاع و حکومتی سیاستون موجب ونه قشنگ بیّن وانه. همینتی گوران بنویشته‌ئون دله اغلب طنز چش خانّه و تقریبا این طنز ره همه‌جا بنشنه پیدا هاکردن.[۱]
[دچی‌ین]آثار نمونه
وقتی خامبه حرف دل بزنم نیمه مجاز
وختی که شونی زمر تا بییرم زوون ره گاز…
مر کلاغ چینده ممیز،انه خط زنده مه شعر
چنده اینجه بکشم مميز وشیل ناز؟!
اینجه هرکس سراده شسه کیجاجان راحته
د کرور چاپ بونه شعر بی‌جواز و باجواز…
اینتا اتا شعر انتقادی، کیوس گوران جه هسته که زوون درازی نوم داشته و آلبوم چل سال عاشقی دله دَیی‌یه. این شعر به علت گذر از سانسور، کتابچهٔ چل سال عاشقی دله با اسم «حرف دل» عنوان بیّه و بر خلاف دیگر اشعار ترجمه نیّه. زوون درازی انتقادی به سانسور هاکردن اشعار و ترانه‌ها ایران دله هسته.[۱]
[دچی‌ین]جوایز
تا اسا خله مراسم دله کیوس گوران جه تجلیل بیّه که اتی وشون عبارت هسنه:
- برگزیده تبرستون صداوسیمای اولین همایش مازرون مشاهیر انتخاب دله
- مازرون ادبی انجمن
- تلارپه فرهنگی انجمن
- مازرون فرهنگخنه
- پارپیرار فرهنگی-هنری مرکز (دِ سال پیاپی)
- هلی تی‌تی جشنوراه
- بابل شلاب فرهنگی انجمن[۴] [۵]
[دچی‌ین]منابع
- کتابچهٔ چل سال عاشقی؛ نویسنده: کیوس گوران، نشریه مهرآوا.
[دچی‌ین]پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ ۱٫۷
- ↑ ۲٫۰۰ ۲٫۰۱ ۲٫۰۲ ۲٫۰۳ ۲٫۰۴ ۲٫۰۵ ۲٫۰۶ ۲٫۰۷ ۲٫۰۸ ۲٫۰۹ ۲٫۱۰ ۲٫۱۱ ۲٫۱۲
- ↑
- ↑ ۴٫۰۰ ۴٫۰۱ ۴٫۰۲ ۴٫۰۳ ۴٫۰۴ ۴٫۰۵ ۴٫۰۶ ۴٫۰۷ ۴٫۰۸ ۴٫۰۹ ۴٫۱۰
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱
- ↑ مازرون و استرآباد، هاسنت لویی رابینو، ترجمهٔ وحید مازرونی، انتشارات علمی و فرنگی، صفحهٔ ۲۰۲
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ مجلهٔ چشمهٔ توسعه. «گفتگو با استاد کیوس گوران اوریمی». چشمهٔ توسعه. ۱۴تیر ۱۳۹۰.ساری:
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ۸٫۳
- ↑
- ↑
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ «پس ته کویی منتشر بیی‌یه.». مهرآوا. هارشی‌یه بیی ۱۳ژوئیه ۲۰۱۱ گادِر.
[دچی‌ین]پیوند به بیرون
 |
ویکی تلمبار دله بتونّی پرونده‌ئونی که کیوس گورانخَوری دَره ره پیدا هاکنین. |
- متن مصاحبهٔ مجلهٔ چشمهٔ توسعه با کیوس گوران در سایت مهرآوا
- دانلود چند ترانهٔ کیوس گوران در پادکست ِمازندنومه
- صفحهٔ شخصی «کیوس‌گوران» در فیس‌بوک
|
|||||||||||
منوی ناوبری
وجه تسمیه نا م کیو س
خانواده اش نسب خود را از باو پسر شاپور،اسپهبد تبرستان،به كيوس برادر خسرو انوشيروان مي رساندند.نياكانش بر مازندران حكومت داشتند.پدرش حاكم سوادكوه و از دولتمردان بلند آوازه كشور بود.
اسداللّه خان در سوادكوه برآمد.نخست لقب ايلخاني داشت. در1326ه.ق.پانوف بلغاري كه خود را به دسته پيرم خان بسته بود به بارفروش يورش آورد اما اسداللّه خان با دوتن از همراهان خود در برابر پانوف در ايستاد و بيشتر هواداران پانوف را از ميان برداشت و سرانجام گلوله خود را بر سينه وي نشاند و سركرده بلغاري زخم خورده گريخت.احتمالا قبل از1331ق لقب هژبر سلطان را گرفت.در تابستان همين سال با برادرش عباس خان سهم الممالك و گروهي ديگر به قاسم خان هژبر الدوله كه از هواداران مشروطه بود پيوست و به زاغ مرز رفت.اين گروه عسگرخان عظام الملك عبدالملكي را كه هوادار حكومت استبدادي بود از ميان برداشت.
هنگامي كه وثوق الدوله_1329خورشيدي-نخست وزير،اسماعيل خان امير مؤيد را به كرمانشاه تبعيد كرد و فرمان به خلع سلاح مردم سوادكوه داد وي و ديگر پسران امير مؤيد از تحويل سلاحها خودداري ورزيدند.در پي آن قزاقها به سوادكوه يورش آوردند.هژبر برابر قزاقها در ايستاد و با برادران و عمويش امير اشرف خان و هواداران خود به بند پي رفت(جنگ اول سوادكوه).
در نبردي كه رخ داد عباس خان سهم الممالك و عمويش اسير شدند.اما هژبر با برادر ديگرش سيف اللّه خان سرتيپ به جنگل زد.زمستان دشوار آن سال را در غار ورسك گذراندند.در بهار دولت مركزي شماري از مأمورين و بزرگان منطقه را نزد آنان فرستاد تا هژبر و سيف اللّه خان را به سازش فراخوانند،اما هژبر و سيف اللّه خان كه از نيرنگ دولتيان بيمناك بودند بر حملات خود افزودند و ژاندارمهايي را كه در پي آنان به سوادكوه آمده بودند خلع سلاح كرد.به دنبال آن ژاندارمري در شيرگاه پادگان خود را برپا ساخت.در 26خرداد 1299ظهير الملك، حاكم مازندران طي تلگرافي به وثوق الدوله خبر داده است كه كاپيتان ايليف انگليسي را به ملاقات اين دو فرستاده است تا وي ضمن بررسي روحيه اردوهاي ژاندارمها با پسران امير مؤيد به گفتگو پردازد.
اين ديدار در صنم حاجيكلا صورت گرفت،اما آن دو حاضر به تسليم اسلحه نشدند و بنا به گزارش ايليف:
((ميان افراد پسرهاي امير مؤيد جوانهاي تربيت شده بشكل قفقازي ديده مي شوند كه اغلب با خود يك نوع موشك دارند كه براي روشن كردن سنگرهاي طرف به كار مي رود.اسلحه آنها تمام فلزي و مكمل به موزر است.))
در اين مذاكره 4ساعته پس از بررسي رويدادهاي آدربايجان،گيلان و انزلي به اين نتيجه رسيدند كه اگر اموال و كليه مدارك و خالصه جاتي كه در دست باوندها بود بازگردانند،امير مؤيد را بيدرنگ به تهران فراخوانند،سهم الممالك آزاد شود و دو برادر نيز تامين يابند اسلحه خود را تحويل خواهند داد.ظهيرالملك اضافه كرد كه آنان مي خواهند با اين حيله امير مؤيد و سهم الممالك را آزاد كرده و به مازندران آورند.وي سپس به وضعيت بد روحيه نيروهاي ژاندارمري و وحشت آنان از پسران امير مؤيد اشاره كرد و سرانجام پيشنهاد نمود كه نيروهاي كمكي و توپ كوهستاني ارسال نمايند.اين ملاقات بايد حدود22خرداد1299 صورت گرفته باشد.آورده اند در نبردي كه پس از آن در گرفت هژبر و سيف الله خان سرتيپ زخم برداشتند و به بلندي هاي سوادكوه پناهيدند(رمضان1338 ق.)پس از آن گروههاي قزاق رو به سوادكوه آوردند،اما تا بركناري وثوق الدوله جنگ و گريز ادامه داشت.پس از آن مشيرالدوله ،پدر و برادر و عموي هژبر را از تبعيد و بند رهانيد و سهام الدوله را به ميانجيگري به مازندران فرستاد سرانجام دادگاهي به پا گرديد كه به تبرئه آنها راي داد.هژبر رسما به استخدام فوج سوادكوه در آمد و بنا شد كه كه براي تربيت افراد فوج در ساري بسر برد،اما چندان برنيامد كه ميان سوادكوهيان و ژاندارمها درگيري تازه اي رخ داد.هژبر و سهم الممالك از ساري گريختند و در راه ژاندارم نگهبان پل سياهرود را به ضرب گلوله از ميان برداشتند و از راه كوتنا به سوادكوه رفتند(1300 ش.)
رضا خان سردارسپه سركردگان سپاه سوادكوه را به تهران فراخواند،اما اسماعيل خان امير مؤيد كه رضا خان را فرودست خود مي دانست،هژبر و ديگر پسرانش را به تدارك سپاه و اسله برانگيخت.هژبر در زيراب راه بر ژاندارمها بست. سردارسپه،مير پنج امير احمدي(سپهبد امير احمدي) را به سوادكوه فرستاد(16 تير1300ش.) وي تلاش ورزيد با مذاكره، امير مؤيد و پسرانش را به تسليم وادارد اما توفيقي نيافت و نبرد آغاز شد(جنگ دوم سوادكوه امرداد1300)در هفت سله و ارفع(ارفه)كوه نبردي سخت درگرفت.هژبر با امير مؤيد و برادران به خرج پس نشست. سرانجام پس از راه بادله خود را به بندرگز رساند.پس از آنكه امير مؤيد با دولت مركزي سازش كرد هژبر با درجه سرواني در ارتش استرآباد به خدمت پرداخت. رضا شاه كه از امير مؤيد و پسرانش بيمناك بود سران ارتش استرآباد را بر هژبر و سهم الممالك بر انگيخت.از سويي هژبر و برادرش مناسبات دوستانه خود را با با تركمانان حفظ كردند سران ارتش كه گمان مي بردند اين مناسبات به نبردي تازه عليه دولت مركزي خواهد انجاميد به نيرنگ هژبر و سهم الممالك را از هم جدا كردند و بر آن دو بند نهادند تا در تهران به محاكمه كشند،اما رضا خان فرمان به قتل آن دو داد.سرانجام سروان رضا قلي خان،افسر قزاق آن دو را در كلاك كلباد از پشت هدف گلوله قرار داد.پيكر دو برادر را در جلوي مسجد دوم كلاك در خاك كردند.شماري از منابع سال مرگ آنان را1302 آورده اند.
از كتاب در قلمرو مازندران جلد2 محقق سركار خانم سودابه مهدوي
بيستا بيستا
بیستا بیستا گمبه شرح شه ناخشی
دل این‌‌گمبه شه جیف بی‌‌دل خشی
نا که دس مه رسنه تا به بریم
نا حرم دارمه اسا، نا که حریم
نا که من قابل هر مجلس‌‌مه
نا حریف شه تک گلس‌مه
من که اینجه درمه بومبه سنگ‌روش
من که دارمه هول درزن و دروش
زنه کپل من و مه مشق و مداد
اتا کس نشتونه مه سینه‌ی داد
خاننه تجلیل هاکنن مه برمه ره؟!
خانه مه چش بکشن شه سرمه ره؟!
خانّه ملهم بهلن مه دل زخم
خانه سازه بزنن سوآل اخم
نا برار، نا مه خاخر، نا مه وچه
جای تجلیل آش بپج اتا کچه
هاده این آدم اهل افترا
تا هترکه بیاره سر شه را
مگه ناتی که شونی راه علی؟
مگه حق ره ندی ته ونه پلی؟
پس چه کننی دم به دم مه ره تری؟!
چنده تاشننی مه وسسه فرفری؟!
چنده تهمت، چنده کتره، چنده فاش
چه مه ره گننی همش بیستا بواش؟!
من اسیر بفره‌ی بهارمه
دل دوس سفره‌ی نفارمه
نا پسرجان، نا دتر، نا مه خاخر
سر من لب هاکنم نونه هنر
تا که تک میم بزوئه هسسه بدود
اتا زمبیل برمه هم ندارنه سود
من نخامبه مه ره تقدیر هاکنین
یاد این میرز عموی پیر هاکنین
راه دوسسه تا مه کندای پلی
نلنه من بریم بئم کرات تلی
ته اگه راسّ گنی تلی ره بی
دسّ جا این پتی گلی ره بی
تا که در به مه صدا بلبل وار
تا بتاجنده بوره پشت حصار
عشق و ایمون شما زنده بوئه
این وطن تربت پاینده بوئه
شعر: کی
مازرون
ای دپیته عطر مه مازندرون سرخ گل دل ره غش ایارنه نوای بلبلون مس دل
سبز شال وندنه توسکا شه کمر افرای پیش تتی کاک سلوم شونه خشک چنار چو و چل
از صفارود تا هراز و تجن روشن او او چه اویی کننهو شربته شربت عسل
ونوشه گیرنه بهار بک و بو دل دنشه سرپیش سرخ انار وندنه سرره سرخ جل
تفت کلاک زمسون خر و خش بورده پئی خرد چله غلطه بییه اسا پنمه شل
تو تراک ورف روز توم بونه افتاب کشه تش انگشت شونه مار سیو بونه سرخ کتل
دس وندمه حنا کمه شه تن اسپه جمه شومبه تا رنگ بکنم عیدی بن مرغنه کل
هشته ازال منه جور ورزا همن اورگ بزه رسنه نوبت ورز و واردنی کسو کمل
بنشا المه شه دشته کوچ بار سمت اوریم که اگر در بجومندم کفنه اسببه سپل
مازرون سفره پر برکتی و پر بک و بو آرزو کممه تره باقی بداره ته عمل
یادداشتهای اسدالله مشرف زاده 